Voor docenten:

Praktische informatie over de voorstelling

Alma Mahler – De Windbruid is een muziektheatervoorstelling over het leven en de muziek van Alma Mahler (1879-1964)

Genre:                  klassieke muziek, muziektheater

Tijdsduur:              85 minuten zonder pauze

Tekst:                   Josha Zwaan
Regie:                   Eric van Grootel
Zang en spel:      Ellen Pieterse (alt/mezzo)
Piano en spel:     Monique van de Ven
Muziek:                Alma Mahler, Gustav Mahler, Alexander Zemlinsky, Arnold Schönberg

Benodigdheden:

  • Vleugel of goede piano
  • Licht (optioneel)
  • Vlakke speelvloer / tribune
  • Kleedruimte

Geschikt voor leerlingen van:

  • Havo 4 en 5
  • VWO 4, 5 en 6
  • MBO Artiest

De voorstelling past binnen de lessen:

  • Burgerschap-onderwijs
  • Mentorlessen
  • CKV

Synopsis van de voorstelling:

Hoe pakken levensloop-bepalende keuzes uit in het vervolg van je leven? Hoe verhoud je je tot een tijdgeest vol antisemitisme en ongelijke kansen voor vrouwen? Hoe ga je om met seksuele vrijheidsdrang in een burgerlijk milieu? Alma Mahler leeft deze vragen. Haar verhaal blijft aanzetten tot speculatie, tot irritatie, frustratie, aanbidding, bewondering en verguizing. Haar leven is nog steeds actueel want haar verhaal gaat over uitsluiting, discriminatie, ballingschap, eenzaamheid, schoonheid en strijd. Alma is voor velen muze of monster, maar zij is ook een talentvol componist. In deze voorstelling willen we Alma aan het woord laten en haar muziek een hoofdrol geven.

Zangeres Ellen Pieterse speelt de rol van Alma Mahler, pianiste Monique van de Ven speelt het alter ego van Alma Mahler. Hierdoor ontstaat in de voorstelling een spannende wisselwerking tussen moraal en vooroordelen, diepe innerlijke verlangens en een veilig leven binnen de norm. 

Thema’s van de voorstelling:

Hoofdthema:

  • Hoe leef ik met de keuzes die ik heb gemaakt?

Neventhema’s:

  • Hoe ga je met elkaar om?
  • Hoe onafhankelijk durf je te zijn?
  • Wie bepaalt jouw toekomst? (zelfregie, eigenaarschap)!
  • Wat zijn discriminatie en vooroordelen? Spelen ze een rol in jouw leven?
  • Wat houdt diversiteit en inclusie in? Speelt dat een rol in jouw leven?
  • Wat zijn genderstereotypen en speelt dat een rol in jouw leven?
  • Hoe ga je om met oorlog en vervolging?

Vragen voor een gesprek vooraf:

  • Denk je wel eens na over jouw toekomst?
  • Heb jij passies of talenten waar je wat mee zou willen voor je beroep?
  • Als je een besluit moet nemen ergens over, zijn er dan mensen in je omgeving die je advies vraagt? Zo ja, wie zijn dat dan? En waarom vind je hun mening belangrijk?
  • Zijn er uit jouw culturele achtergrond zaken die meespelen als je besluiten moet nemen?
  • Mag jij van je omgeving alles worden wat je wilt? Waarom wel of niet? En hoe is dat voor jou?
  • Hoe belangrijk vind jij de mening van de mensen in je omgeving bij het nemen van besluiten die voor jouw toekomst belangrijk zijn?

Luister- en kijkopdrachten voor tijdens de voorstelling:

  • Welke Alma speelt de zangeres?
  • Welke Alma speelt de pianist?

Vragen voor een gesprek achteraf als er een voorbespreking is geweest:

  • Welke keuzes maakte Alma? Snap je de keuzes van Alma? Zou jij het ook zo doen? En als je het anders zou doen, wat zou jij hebben besloten?
  • Hoe vind je het dat iemands afkomst als een scheldnaam wordt gebruikt?
  • Hoor je in jezelf ook wel eens zeurende/lieve/gemene/boze/zachte/onaardige stem? Welke stemmen zijn dat dan? En van wie geven ze dan de mening? Bijvoorbeeld: Geven ze de mening van je ouders? De mening van je vrienden? Je eigen mening? De mening van je geloofsovertuiging? De mening van je cultuur? De mening van je familie?
  • Hoe is het om in het hoofd van Alma mee te kunnen luisteren?
  • Wat deed de muziek je? Hoor je aan de muziek of Alma daar blij of juist verdrietig of boos is? Of verliefd? En vind je de muziek simpel of juist complex? En waarom?

Speciale vragen voor CKV vakken:

  • Uit welke periode stamt deze muziek?
  • Welke belangrijke gebeurtenissen in de geschiedenis zitten in de voorstelling?
  • In de periode waarin Alma leefde begon de muziek minder tonaal te worden. Er zit een liedje in (de mash-up) van Arnold Schönberg. Welke belangrijke bijdrage leverde hij aan de ontwikkeling van de harmonie? (Twaalftoonstechniek)
  • Zijn er melodietjes die steeds terugkomen? Herken je de thema’s? Zo ja, ken je films waarin je steeds dezelfde thema’s hoort? StarWars/Lord of the Ring/Harry Potter/Avatar.
  • Wat vind je van de muziek? Is de muziek complex of eenvoudig?
  • Wat voor een functie heeft de muziek? Wat drukt de muziek uit? Waar kun je dat aan horen?

Doelstellingen:

  • Na het bijwonen van deze voorstelling hebben leerlingen een beter beeld van de consequenties die het maken van keuzes met zich mee kan brengen.
  • Leerlingen leren dat keuzes maken niet altijd makkelijk is en dat het heel normaal is dat je daar af en toe mee worstelt.
  • Leerlingen leren dat het maken van keuzes consequenties heeft.
  • Leerlingen leren dat bij het maken van keuzes er invloed van anderen is en soms bepalend kan zijn én leren tegelijkertijd dat het nemen van regie over eigen keuzes belangrijk is.
  • Leerlingen leren dat een gemaakte keuze ook weer gewijzigd kan worden.
  • Leerlingen leren dat regie nemen een oplossing kan zijn als je somber bent en het gevoel hebt dat dingen je overkomen.
  • Leerlingen leren dat ieder mens er mag zijn, dat er verschillen zijn en dat die verschillen waardevol zijn.
  • Leerlingen leren het gesprek te voeren over keuzes, anders zijn, hun eigen behoeften herkennen/ erkennen/ ventileren, invloed toelaten én begrenzen, kwetsbaarheid tonen en laten zien wie je bent.

Verantwoording thema’s

Het hoofdthema sluit aan bij wat er in de bovenbouw gebeurt: veel keuzes maken, bijvoorbeeld over de vervolgstudie.

Jongeren hebben oneindig veel keuzemogelijkheden. Toch zien we steeds meer jongeren vastlopen (en psychische klachten ontwikkelen). Om richting aan hun leven te geven en te groeien als persoon moeten ze keuzes maken. Die gaan soms in tegen bestaande maatschappelijke standaarden en conventies.

Zij zijn in de bloei van hun jeugd, maar regelmatig missen zij daarbij aansluiting met hun omgeving bij de keuzes die zij (willen) maken. Hierdoor voelen ze zich een buitenbeentje of onbegrepen. Sommige jongeren raken hierdoor geïsoleerd, met alle nare gevolgen van dien. Het is belangrijk om jongeren te in hun kracht te zetten. Hierdoor kunnen zij zich bijvoorbeeld leren uitspreken tegen genderstereotypen. Wanneer zij in hun kracht staan kunnen zij kiezen waar zij écht gepassioneerd voor zijn en eigenaarschap krijgen over hun leven.

In deze voorstelling willen we aan de hand van Alma’s leven een voorbeeld geven, over hoe het kan gaan, over hoe je groeit als mens en door tegenslagen en triomfen thuis kunt komen bij jezelf.

(Klassieke) muziek vertelt een eigen verhaal, heeft geen woorden nodig. De voorstelling speelt zich af in een andere tijd, in een ander land waardoor er een veilige afstand is tot het eigen leven. Door het leven van Alma als ingang te nemen kan er een gesprek ontstaan over hoe de thema’s uit de voorstelling verbonden zijn met de thema’s in het leven van de leerlingen. Dit kan een veilige manier zijn om met elkaar in gesprek te gaan over kwetsbare en/of pittige thema’s.

Maatschappelijke verantwoording

Alma Mahler (1879 – 1964) was een Oostenrijkse componist en de vrouw van Gustav Mahler. Ze leefde in een tijd waarin het ongewoon was voor vrouwen om een keuze te maken voor een leven als kunstenaar. Als kind van haar tijd moest Alma kiezen tussen een leven in armoede als vrouwelijke componist of als rechterhand en huisvrouw van een gevierd componist. Ze volgde de tijdsgeest waarin ze leefde en koos voor een traditioneel huwelijk. In de muziektheatervoorstelling ‘De Windbruid’ vertellen én zingen we over Alma Mahler’s leven en de haar keuzes en dilemma’s die hiertoe leidden.

In ‘Alma Mahler, De Windbruid’ willen we Alma bewust niet portretteren als slachtoffer van een mannenmaatschappij. Nee, we zetten Alma in haar kracht. Alma had namelijk niks van conventies en schroomde niet om haar schoonheid en seksualiteit in te zetten om iets voor elkaar te krijgen. Ze was daar zelfs trots op. Want hoewel ze ten dele slachtoffer was van haar vrouwzijn, van de tijdsgeest, kreeg ze zelfs als slechts ‘de vrouw van’ een beroemde componist veel voor elkaar. en Haar muziek wordt vandaag de dag nog steeds gespeeld en haar leven wordt vandaag de dag nog steeds gevierd zoals in deze theatervoorstelling.

Alma is de inspiratiebron voor velen geweest: zij inspireerde mensen om schilderijen, muziekstukken en theatervoorstellingen over haar te maken en boeken over te te schrijven. Alma’s levensverhaal blijft aanzetten tot speculatie, tot irritatie, frustratie, aanbidding, bewondering en verguizing. Haar leven is nog steeds actueel. Haar verhaal gaat over uitsluiting, discriminatie, ballingschap, eenzaamheid, schoonheid, strijd, kunstenaarschap, in je kracht gaan staan, uitkomen voor wie je bent.

We kunnen via haar persoon het publiek prikkelen andere normen te begrijpen dan de gebruikelijke heteroseksuele geldende normen. Alma werd niet zo traditioneel opgevoed als de meeste van haar leeftijdsgenoten. Ze hield niet van het moederschap, hield niet van opgesloten zitten in een traditie waarin ze niet paste. Rond haar huwelijk met Gustav Mahler maakte ze een zakelijke/veilige keuze, maar daar kwam ze in haar verdere leven naast en ná Gustav op terug.

Terug naar de beginpagina.